ในยุคที่ข้อมูลข่าวสารมีอยู่มากมายมหาศาล การนำเสนอข้อมูลให้น่าสนใจและเข้าใจง่ายจึงเป็นเรื่องสำคัญ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในวงการเภสัชกรรม ที่ต้องสื่อสารข้อมูลสำคัญเกี่ยวกับยาและการรักษาให้ผู้รับบริการเข้าใจได้อย่างถูกต้อง การใช้ภาพและกราฟิกประกอบจึงเป็นเครื่องมือสำคัญที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการสื่อสารข้อมูล แต่การสร้างภาพข้อมูล (Data Visualization) ที่ดีนั้น ต้องอาศัยทั้งศาสตร์และศิลป์ ที่เจ้าพนักงานเภสัชกรรมยุคใหม่ควรเรียนรู้และฝึกฝน

เทคนิคการสร้างภาพข้อมูลให้น่าสนใจและเข้าใจง่าย มีดังนี้

1. เลือกประเภทของภาพหรือกราฟิกให้เหมาะสมกับข้อมูล

การเลือกใช้ภาพหรือกราฟิกให้เหมาะสมกับประเภทของข้อมูล จะช่วยให้การนำเสนอข้อมูลมีประสิทธิภาพมากขึ้น ตัวอย่างเช่น

• กราฟเส้น (Line Graph) เหมาะสำหรับแสดงแนวโน้มหรือการเปลี่ยนแปลงของข้อมูลตามช่วงเวลา เช่น กราฟแสดงยอดขายยาในรอบ 1 ปี

• กราฟวงกลม (Pie Chart) เหมาะสำหรับแสดงสัดส่วนหรือเปอร์เซ็นต์ของข้อมูลในภาพรวม เช่น กราฟแสดงสัดส่วนการใช้ยาแต่ละประเภทในโรงพยาบาล

• แผนภูมิแท่ง (Bar Chart) เหมาะสำหรับเปรียบเทียบข้อมูลในหมวดหมู่ต่างๆ เช่น แผนภูมิแสดงปริมาณการจ่ายยาของแต่ละแผนก

2. ใช้สีที่ชัดเจนและเป็นธรรมชาติ

การใช้สีที่ชัดเจนและเป็นธรรมชาติ จะช่วยให้อ่านข้อมูลได้ง่ายและไม่สับสน ควรเลือกใช้สีที่มีความเข้มที่แตกต่างกันอย่างชัดเจน สำหรับแยกแยะข้อมูลในส่วนต่างๆ และใช้สีที่เป็นธรรมชาติ ไม่ฉูดฉาดจนเกินไป เพื่อไม่ให้รบกวนการอ่านข้อมูล นอกจากนี้ควรคำนึงถึงผู้ที่มีปัญหาในการมองเห็นสีบางสี (Color Blindness) ด้วย อาจใช้เส้นหรือสัญลักษณ์ประกอบ เพื่อให้แยกแยะข้อมูลได้ชัดเจนยิ่งขึ้น

3. เลือกใช้ฟอนต์ที่อ่านง่าย มีขนาดเหมาะสม และมีความคมชัด

ฟอนต์หรือแบบอักษร มีผลต่อความสวยงามและการอ่านข้อมูลเป็นอย่างมาก ควรเลือกใช้ฟอนต์ที่อ่านง่าย ไม่มีหัวหรือหางมากเกินไป มีขนาดที่เหมาะสม ไม่เล็กหรือใหญ่จนเกินไป และมีความคมชัดเพียงพอ โดยทั่วไปแล้ว ฟอนต์ Sans Serif เช่น Arial, Helvetica, หรือ Verdana ถือเป็นฟอนต์มาตรฐานที่นิยมใช้ในการนำเสนอข้อมูล เพราะมีความทันสมัยและอ่านง่าย

4. ใส่ชื่อกราฟและคำอธิบายประกอบที่ชัดเจนและกระชับ

การใส่ชื่อกราฟ แกน และคำอธิบายประกอบ จะช่วยให้ผู้อ่านเข้าใจข้อมูลได้ง่ายและรวดเร็วขึ้น ชื่อกราฟควรสื่อถึงใจความสำคัญของข้อมูล ส่วนชื่อแกนควรบอกหน่วยของข้อมูลอย่างชัดเจน และคำอธิบายประกอบควรสรุปข้อมูลสำคัญๆ โดยใช้ภาษาที่กระชับ เข้าใจง่าย และไม่คลุมเครือ

5. จัดวางองค์ประกอบต่างๆ ในภาพอย่างเป็นระเบียบ

การจัดวางองค์ประกอบต่างๆ ในภาพ เช่น กราฟ ตาราง ข้อความ หรือสัญลักษณ์ ควรมีความเป็นระเบียบ สมดุล และไม่แออัดจนเกินไป มีการเว้นช่องไฟให้พอเหมาะ เพื่อให้สบายตาและอ่านข้อมูลได้ง่าย อาจใช้หลัก Rule of Thirds ในการจัดวาง โดยแบ่งภาพออกเป็น 9 ส่วนเท่าๆ กัน และวางองค์ประกอบสำคัญไว้ตรงจุดตัดของเส้น เพื่อให้ภาพดูน่าสนใจและเป็นธรรมชาติมากขึ้น

6. ใช้ข้อมูลที่ถูกต้อง เชื่อถือได้ และเป็นปัจจุบัน

ข้อมูลคือหัวใจสำคัญของการนำเสนอ ดังนั้นควรใช้ข้อมูลที่มาจากแหล่งที่เชื่อถือได้ มีความถูกต้อง และเป็นปัจจุบัน หากเป็นข้อมูลที่มีอายุมากเกินไป อาจทำให้ข้อมูลคลาดเคลื่อนหรือไม่ตรงกับความเป็นจริง ก่อนนำข้อมูลมาใช้ ควรตรวจสอบความน่าเชื่อถือของแหล่งที่มาเสมอ และอ้างอิงแหล่งที่มาอย่างชัดเจน เพื่อแสดงความโปร่งใส และเพิ่มความน่าเชื่อถือให้กับข้อมูล

7. ทดสอบความเข้าใจของภาพกับกลุ่มตัวอย่างก่อนนำไปใช้จริง

ก่อนนำภาพหรือกราฟิกที่สร้างขึ้นไปใช้จริง ควรทดสอบความเข้าใจของภาพกับกลุ่มตัวอย่างก่อน โดยให้กลุ่มตัวอย่างที่มีลักษณะใกล้เคียงกับกลุ่มเป้าหมายได้ดูภาพและให้ข้อเสนอแนะ เช่น ภาพสื่อความหมายชัดเจนหรือไม่ อ่านเข้าใจง่ายหรือไม่ มีจุดใดที่สับสนหรือไม่ เพื่อนำข้อเสนอแนะมาปรับปรุงแก้ไข ก่อนนำไปใช้งานจริง ซึ่งจะช่วยให้ภาพมีประสิทธิภาพในการสื่อสารมากยิ่งขึ้น

ลองนึกภาพดูว่า…

หากคุณต้องนำเสนอข้อมูลเรื่องผลข้างเคียงของยาชนิดใหม่ให้ผู้ป่วยเข้าใจ คุณจะออกแบบภาพหรือกราฟิกอย่างไร ให้สามารถสื่อสารข้อมูลที่ซับซ้อนนี้ได้อย่างเข้าใจง่าย น่าสนใจ และมีประสิทธิภาพ ลองวาดภาพสังเขปหรือร่างไอเดียคร่าวๆ ดู

การสร้างภาพข้อมูลให้น่าสนใจและเข้าใจง่าย เป็นทักษะที่ต้องอาศัยการฝึกฝนและพัฒนาอยู่เสมอ ยิ่งฝึกมากเท่าไหร่ ก็จะยิ่งเข้าใจหลักการและสามารถประยุกต์ใช้ได้ดีขึ้นเท่านั้น ไม่เพียงแค่ช่วยให้การสื่อสารข้อมูลเป็นเรื่องง่าย แต่ยังช่วยสร้างสรรค์ประสบการณ์ที่น่าประทับใจให้กับผู้รับบริการด้วย เพราะภาพสวยๆ ข้อมูลเด่นชัด ย่อมสร้างความประทับใจได้ไม่ยาก